Cześć pacjentów chorych neurologicznie, onkologicznie czy z zespołami genetycznymi cierpi na zaburzenia połykania (dysfagię) i doświadcza trudności w doustnym przyjmowaniu pokarmów oraz płynów. W takich przypadkach konieczna jest prawidłowa ocena stopnia zaburzeń oraz wdrożenie terapii usprawniającej połykanie. Ma to na celu poprawę komfortu i bezpieczeństwa pacjenta oraz wsparcie ogólnych efektów rehabilitacji. Jeśli pracujesz jako fizjoterapeuta, osteopata, logopeda, neurologopeda, lekarz lub pielęgniarka i chcesz dowiedzieć się więcej o pracy z osobami zmagającymi się z dysfagią, zapraszamy do lektury.
Czym jest dysfagia?
Fizjoterapeuci często spotykają się w swojej pracy z zaburzeniami połykania, czyli dysfagią. Co to jest? Pojęcie odnosi się do trudności podczas połykania płynów oraz pokarmów stałych. Wyróżnia się dwa rodzaje dysfagii: ustno-gardłową (trudności w przechodzeniu pokarmu/płynu do przełyku) oraz przełykową (trudności w przechodzeniu kęsów pokarmowych/płynów przez przełyk). Zaburzenia tego rodzaju są niebezpieczne dla pacjenta. Mogą prowadzić do odwodnienia, niedożywienia, zachłyśnięcia się, a nawet do zapalenia płuc. W znacznym stopniu obniżają też komfort życia i negatywnie wpływają na proces zdrowienia.
Zaburzenia połykania – przyczyny i objawy
Zaburzenia połykania mają różne przyczyny. Mogą mieć charakter wrodzony, nabyty, incydentalny lub postępujący. Często występują u pacjentów onkologicznych, osób z niewydolnością krążeniowo-oddechową, różnego rodzaju zespołami genetycznymi lub zmagających się z poważnymi zmianami strukturalnymi w obrębie głowy, szyi i tułowia. Problemy z połykaniem mogą też być związane z chorobami neurologicznymi (dysfagia neurogenna). Objawy zaburzenia obejmują m.in.:
- widoczne trudności z połykaniem pokarmu i płynów,
- kaszel, chrypkę, częste krztuszenie się,
- uczucie zalegania pokarmu w gardle/klatce piersiowej,
- wylewanie się pokarmu przez nos.
Rehabilitacja zaburzeń połykania
Ze względu na niebezpieczeństwo i uciążliwość dysfagii należy zadbać o prawidłowe leczenie zaburzenia z wykorzystaniem odpowiednich metod fizjoterapii. Praca z pacjentem musi opierać się na dokładnej diagnozie problemu, a sama terapia w dużym stopniu skupia się na wsparciu pacjenta w życiu codziennym. Fizjoterapeuta podejmuje takie działania, jak:
- pozycjonowanie pacjenta w celu oceny wpływu strategii na skuteczność i komfort połykania,
- manewry i ćwiczenia usprawniające połykanie,
- manualne wsparcie procesu połykania,
- elektrostymulacja połykania.
W wielu przypadkach do znacznej poprawy komfortu pacjenta wystarczające okazują się zrozumienie istoty zaburzenia, zmiana pozycji, w której przyjmowane są pokarmy i płyny, zmiana konsystencji pokarmu, a także wykorzystanie określonych manewrów i technik jedzenia. Należy przy tym pamiętać, że leczenie dyfagii może czasami wymagać ścisłej współpracy fizjoterapeuty z neurologopedą i innymi specjalistami.
Terapia pacjentów z zaburzeniami połykania
Jeśli interesuje Cię rehabilitacja zaburzeń połykania, zapraszamy na nasz kurs dla fizjoterapeutów, osteopatów, lekarzy, pielęgniarek, logopedów oraz neurologopedów: Zaburzenia połykania – podstawy diagnozy, terapii i wsparcie w życiu codziennym. Podczas szkolenia nauczysz się m.in.:
- oceny stopnia nasilenia zaburzeń połykania,
- stosowania działań profilaktycznych i wspierających bezpieczeństwo pacjentów,
- analizować uwarunkowania biomechaniczne połykania i uwzględnić je w codziennej pracy z pacjentem.
Kurs prowadzi dr Ewa Winnicka, neurologopeda i oligofrenopedagog, która specjalizuje się w pracy z osobami z zaburzeniami połykania.
Zachęcamy, by sprawdzić również inne kursy dla fizjoterapeutów organizowane przez Odnovę.