Połóg to szczególny czas intensywnych zmian fizjologicznych, hormonalnych i emocjonalnych, który wymaga od organizmu kobiety stopniowej adaptacji do nowej rzeczywistości. W medycynie i fizjoterapii coraz częściej podkreśla się znaczenie aktywności fizycznej w tym okresie, nie tylko jako środka wspierającego regenerację, lecz również jako elementu prewencji i leczenia zaburzeń funkcjonalnych. Analogiczne prowadzi się trening kobiet w ciąży oraz u kobiet zmagających się z dysfunkcjami dna miednicy. W tym artykule omówimy połóg, co to jest, czy warto wdrożyć ćwiczenia dla ciężarnych i tych po tym okresie oraz przedstawimy zalety treningu fizycznego i siłowego.
W tym artykule:
- Połóg – co to jest?
- Trening kobiet w ciąży i połogu – wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy i adaptacje metaboliczne
- Trening kobiet z dysfunkcjami miednicy – integracja terapii ruchowej i fizjoterapii
- Ćwiczenia dla ciężarnych i w połogu jako forma prewencji i leczenia zaburzeń funkcjonalnych
Połóg – co to jest?
Połóg – co to jest? Jest okresem intensywnej regeneracji układów fizjologicznych, które przez ostatnie miesiące były poddane znacznemu obciążeniu. Zmiany obejmują nie tylko sferę hormonalną, ale także strukturę powłok brzusznych, dno miednicy, napięcie powięziowe oraz wzorce posturalne. Trening kobiet w ciąży i połogu – właściwie rozumiany jako etapowa praca z napięciem mięśniowym i kontrolą motoryczną – może przyspieszyć powrót do sprawności, poprawić biomechanikę ruchu oraz zapobiec powikłaniom takim jak rozejście kresy białej czy nietrzymanie moczu.
Podstawą planowania interwencji treningowej w połogu powinna być ocena wydolności mięśni dna miednicy, funkcji mięśni głębokich brzucha oraz kontrola oddechowa. Ćwiczenia należy rozpoczynać od niskich intensywności – koncentrując się na reedukacji napięcia mięśniowego i integracji wzorców oddechowych – a dopiero następnie wprowadzać elementy obciążeniowe. Takie podejście umożliwia odbudowę siły i koordynacji bez ryzyka pogłębienia istniejących dysfunkcji. W praktyce klinicznej potwierdzono, że kobiety, które podjęły bezpieczne ćwiczenia dla ciężarnych i w połogu, szybciej wracają do aktywności zawodowej i codziennej, rzadziej doświadczają chronicznych dolegliwości bólowych i lepiej radzą sobie z obciążeniami wynikającymi z opieki nad dzieckiem.
Trening kobiet w ciąży i połogu – wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy i adaptacje metaboliczne
W przebiegu ciąży i podczas okresu, jakim jest połóg dochodzi do licznych zmian anatomicznych, hormonalnych i biomechanicznych, które wpływają na zdolność ciała do adaptacji do obciążeń. Przesunięcie środka ciężkości, wzrost masy ciała, relaksacja więzadeł i zmiany ciśnienia śródbrzusznego wpływają na układ ruchu oraz funkcję mięśni głębokich. Odpowiednio dobrane ćwiczenia dla ciężarnych i kobiet w połogu mogą redukować ryzyko wystąpienia dolegliwości bólowych kręgosłupa, ograniczać obrzęki kończyn, a także korzystnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy i metabolizm glukozy. Dodatkowo, wzmacnianie mięśni dna miednicy i mięśnia poprzecznego brzucha już w trakcie ciąży może stanowić istotny element przygotowania do porodu oraz zapobiegania powikłaniom połogowym.
Niezwykle istotne jest, aby trening był indywidualnie dopasowany – zarówno pod względem intensywności, jak i rodzaju ćwiczeń. Największe znaczenie terapeutyczne przypisuje się pracy nad stabilizacją centralną, kontrolą oddechu oraz aktywizacją struktur głębokich. Wskazane są formy aktywności niskiego ryzyka kontuzji, takie jak bezpieczne ćwiczenia dla ciężarnych w pozycjach odciążających, aktywność w wodzie czy praca oporowa z wykorzystaniem elastycznych taśm. Należy jednocześnie podkreślić, że każdorazowe wprowadzenie planu aktywności powinno być poprzedzone kwalifikacją medyczną i oceną funkcjonalną.
Trening kobiet z dysfunkcjami miednicy – integracja terapii ruchowej i fizjoterapii
Dysfunkcje dna miednicy, w tym nietrzymanie moczu, uczucie ciężkości, obniżenie narządów czy dyspareunia, to powszechnie występujące problemy, często związane z przebiegiem porodu lub obciążeniami okołoporodowymi. W wielu przypadkach kobiety nie otrzymują odpowiedniego wsparcia terapeutycznego, a aktywność fizyczna bywa postrzegana jako potencjalnie szkodliwa. Tymczasem, właściwie zaplanowany trening siłowy kobiet z dysfunkcjami miednicy może stanowić podstawę terapii funkcjonalnej, prowadząc do poprawy stabilizacji, propriocepcji i kontroli mięśniowej.
Interwencja powinna być ukierunkowana na pracę z systemem stabilizacji centralnej, czyli tzw. core system – obejmującym przeponę, mięśnie dna miednicy czy mięsień poprzeczny brzucha. Niezwykle ważne jest, by trening nie polegał jedynie na izolowanej aktywacji mięśni Kegla, lecz był zintegrowany z ruchem funkcjonalnym, zmianą pozycji ciała, a także kontrolą oddechu i ciśnienia śródbrzusznego. Wprowadzenie ćwiczeń oporowych, np. z wykorzystaniem niewielkich obciążeń lub pracy ekscentrycznej, pozwala na stopniową poprawę siły i wytrzymałości mięśniowej, przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa struktur podtrzymujących narządy miednicy mniejszej.
Ćwiczenia dla ciężarnych i w połogu jako forma prewencji i leczenia zaburzeń funkcjonalnych
Najlepszym sposobem na rozwijanie kompetencji w pracy z pacjentkami w ciąży, połogu oraz osobami z zaburzeniami w obrębie dna miednicy są kursy stacjonarne dla fizjoterapeutów prowadzone przez praktyków z doświadczeniem klinicznym. W Odnovie organizujemy kurs stacjonarny Trening fizyczny i trening siłowy kobiet w ciąży, połogu oraz z dysfunkcjami dna miednicy. Szkolenie prowadzą:
- mgr Agnieszka Bachorz – specjalista fizjoterapii. Absolwentka AWF we Wrocławiu (2004), tytuł specjalisty fizjoterapii uzyskała w 2019 roku. Ukończyła liczne kursy z zakresu fizjoterapii ogólnej oraz terapii dna miednicy, w tym prestiżowy międzynarodowy cykl szkoleń prowadzonych przez ekspertów z Wielkiej Brytanii, Francji, Brazylii i Belgii.
- mgr Danuta Monasterska – trener personalny i dietetyk. Specjalizuje się w holistycznym podejściu do zdrowia – wspiera podopiecznych nie tylko w obszarze aktywności fizycznej i żywienia, lecz również w budowaniu świadomej relacji z ciałem i stylem życia.
Kursy dla fizjoterapeutów można dofinansować z Krajowego Funduszu Szkoleniowego (KFS) lub Bazy Usług Rozwojowych (BUR). Zapraszamy do zapisów – to doskonała okazja, by pogłębić wiedzę i wdrożyć skuteczne narzędzia terapeutyczne w pracy z wymagającą grupą pacjentek i pacjentów.
